Işçilerin çalışma süreleri ve iş sözleşmelerinin sona erme nedenlerine bağlı olarak kendilerine sağlanan önemli haklardan bir başkası da, kıdem tazminatı uygulamasıdır. Kıdem tazminatı; İş Kanunu’na tabi, asgari bir çalışma süresini dolduran işçinin iş sözleşmesinin Kanunda sayılan nedenlerden biri ile son bulması halinde, işveren tarafından kendisine ya da ölümü halinde hak sahiplerine ödenen, miktarı işçinin çalışma süresi ve ücreti üzerinden saptanan maddi olgudur. Kıdem tazminatının hangi koşullarla ve tutarlarda ödeneceğine ilişkin detaylar, yasal düzenlemeler yoluyla hüküm altına alınmış durumdadır.
Çalışanların işten ayrılmaları durumunda; kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmayacakları, hak kazandıkları kıdem tazminatlarının hangi esaslar dikkate alınarak hesaplanacağı, işçi-işveren ilişkileri içinde önemli bir yer tutmaktadır. Tarafların anlaşmazlığa düşmemeleri, gerek bu hakkın oluşumu, gerekse ödenecek tutarın belirlenmesindeki esasların yasal düzenlemeler kapsamında ele alınarak uygulanması yoluyla sağlanabilecektir.
1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre çalışanlara belirli şartlarla kıdem tazminatı ödenmektedir. Buna göre;
Aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az 1 yıl olması ve iş sözleşmesinin;
*İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışında düzenlenen fesih gerekçeleri kapsamında,
*İşçi tarafından yasayla düzenlenen işçinin haklı nedenle fesih gerekçeleri kapsamında,
*İşçinin muvazzaf askerlik görevi nedeniyle(bedelli askerlik kapsam dışıdır)
*İşçinin emeklilik hakkını elde etmesi sonucunda kendi isteğiyle işten ayrılması nedeniyle
*Kadın işçilerin evlilik nedeniyle ve evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içinde kendi isteğiyle gerçekleşen işten ayrılmaları sonucunda feshi,
*İşçinin ölümü(çeşitli şartları sağlaması kaydı ile)
*İş sözleşmesinin işveren tarafından sağlık sebepleri, zorlayıcı sebepler ve işçinin uzun süreli gözaltı ve tutukluluk hali nedeni ile feshedilmesi (işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından İş Kanunu madde 24/II’ de belirtilen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeni ile feshedilmesi durumu hariç tüm derhal fesih halleri)
Kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmektedir.
