1947 yılında ilk defa sesten hızlı uçulduğunda sivil havacılığın ilerleyen yıllarda süpersonik hızda uçaklarla yolcu seferleri yapabileceği düşünülmüştü. küçük çaplı da olsa çalışmalar yapılmış. yıllar geçtikten sonra teknolojinin de gelişmesiyle süpersonik yolcu uçağı üretme isteği ortaya çıkmaya başladıkça sesten hızlı yolcu uçağı uçurabilecek motor çalışmaları da derinlik kazanmış. bu şekilde snecma olympus 593 motorunun geçmişi concorde’un ilk uçuşundan 14 yıl daha eskiye dayanmaktadır.
concorde ile uçuşlardan önce vulcan bombardıman uçağının bomba yuvasına hava girişi ile birlikte yerleştirilerek uçuş şartlarına karşı verdiği reaksiyon gözlemlenmiş ve çeşitli deneylere tabi tutulmuş. 1969 daki ilk uçuştan sonra concorde’ un servise girip yolcu seferlerine başlamasından sonra da olympus motoru vulcan’ ın bomba yuvasında test uçuşlarına bir süre daha devam etmiştir.
concorde ile yolcu taşımaya başlamadan önce motor atlantik aşırı uçuşlarda ve deneylerde türlü dayanıklılık testlerine maruz bırakılmış ve toplam 1000 saatlik uçuştan sonra cıvatalarına kadar sökülerek tüm parçaları tek tek kontrol edilip komponentlerin durumlarının çok iyi olduğu görüldükten sonra onay alabilmiştir. tabi bu onaydan sonra testler devam etmiş. 1976 yılına gelindiğinde 28000 saati concorde nin üzerinde olmak üzere 55000 saatlik bir toplam çalışma süresine ulaşılmış. bu toplam sürenin 8200 saati süpersonik uçuş ile yapılmış.
bu yıllara yayılan çalışmanın sonucunda, ses hızının iki katında 18.000 metre irtifada yakıt almadan 6750 km mesafe gidebilecek bir motor ortaya çıkmış.
bu motorun en kötü yanı gürültüsü. hatta concorde sadece hızı ile değil gürültüsüyle de meşhur. motorlar özellikle kalkışlarda çok yüksek gürültü çıkarmaktaydılar. uçağın daha yepyeni olduğu 1976 yılında yapılan ölçümlerde (pndb / perceived noise decibels sistemi ile) 129 db ölçülmüştür, zaman içinde yıpranmaya bağlı olarak gürültünün de arttığını hesap edersek geçtiği yerlerde kilometrelerce alana gürültüsünü yayan bir makine haline geldiğini düşünebiliriz. bazı yerlerde yasaklanmasının sebebi bu. bu arada kıyaslama açısından roketler fırlatılış anında ortalama 180 db ses çıkarırlar.
Concorde Take Off :
‘
ilk uçuşunu yaptığı 1969 yılından son uçuşunu yaptığı 2003 yılına kadar teknik sicili sapasağlam ve hiç düşmemiş ama eninde sonunda çok alakasız bir sebep yüzünden film senaryosu gibi bir kazaya karışıp emekli olmuştur.
bu uçakla yapılan bir uçuş var ki, 1973 yılında ay tutulmasını gözlemlemek için afrika’yı bir uçtan bir uca sesten hızlı olarak uçmuş ve ay tutulmasını 74 dakika boyunca takip ederek içindeki bilim adamları ve gözlem heyetinin bu tutulmayı gözlemlemelerini sağlamıştır.
26 Kasım 2003 Son Concorde inişi
concorde ile ilgili kısa kısa
– fransa ve ingiltere desteğiyle imalatına başlanıyor.
– ilk süpersonik ticari uçak olarak üretiliyor. (tupolev tu-144 bundan kopya)
– ilk uçuşunu 1969 da yapıyor.
– 100’den fazla sipariş alıyor.
– ancak 20 tane üretiliyor (1973’deki petrol krizi sebebiyle)
– sadece british airways ve air france tarafından kullanılıyor.
– ilk ticari uçuşunu 1976’da yapıyor.
– ilk uçuşlarda zarar edilince ceo emriyle yolculara yapılan bir anket yapılıyor. “sizce ne kadar fiyat ödediniz”. yolculuk yapan çoğu aşırı zengin biletlerini kendi almadıkları için tarife fiyatının 3-4 katı tahmin ediyor. cevaplar sayesinde fiyatlar 4 katına çıkarılıyor da biraz nefes alıyorlar…
– mach 2,02 hızıyla seyrediyor. (deniz üzerinde)
– jet türbinlerinde afterburner teknolojisi var.
– kanatları çok düşük kaldırma kuvvetine sahip (dolayısıyla sürtünme direncine), bu sebeple yüksek açıyla kalkış ve iniş gerçekleştiriyor. iniş plotajı en zor uçaklardan diye kabul ediliyor.
– afterburnerlar kalkışta birkaç dakika açık kalıyor ve kapatılıyor. deniz üzerindeyken tekrar açılıyor ve süpersonik hıza çıkılabiliyor.
– 18.000 metre yüksekten uçuyor, türbülans nedir bilmiyor. (bkz: stratosfer)
– seyir esnasında diğer ticari uçaklarda buzlanma yaşanırken, konkordumuzda sürtünmeden kaynaklı ısınma yaşanıyor.
– hatta bu ısınma o kadar önemli ki uçak 25~30 cm genleşmeye uğruyor.
– küçük bir tübe sahip, 2+2 oturma düzenli tek koridorlu üretiliyor. 100 yolcu, 9 mürettebat taşıyor.
– konfor sıfır (mış).
– kendinden 2,5 kat fazla yolcu taşıyan ortalama bir uçaktan 4 kat yakıt tüketiyor.
– mach hızını geçince yolcular dışarıdan ses duymuyor (bkz: doppler etkisi) , sadece yapıda oluşan vibrasyonun içeriye etkilerini duyabiliyorlar.
G-BOAC Concorde Kabini
Concorde belgeseli
Concorde, yolcu uçağı olarak hazırlanmış hava taşıtı. Dünyada sesten hızlı uçakla uçan ilk insan, II. Dünya Savaşı pilotlarından Charles Yeager’di. Concorde’un yapımına giden yolda ilk fikir, 1956 yılında ortaya çıktı ve bu amaçla ilk olarak, İngiltere’de “Sesten Hızlı Uçak Komitesi” adıyla bir komite kuruldu.
üretiminin durdurulduğunu hatırladığım uçak.
